Καύσωνας (Heatwave)

Καύσωνας (Heatwave)

Είναι καιρός να αποδεχτούμε πως οι καύσωνες θα παίζουν πλέον συχνά πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή μας. Για κάποιους, ένα κύμα καύσωνα μπορεί να ακούγεται σαν δικαιολογία για να τρέξουν στην παραλία και να παίζουν μπουγέλο. Στην πραγματικότητα, όμως, τα κύματα καύσωνα είναι σοβαρά καιρικά φαινόμενα που μπορεί να είναι αρκετά επικίνδυνα. 

Ο καύσωνας αποτελεί ένα από τα κύρια ακραία καιρικά φαινόμενα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας σήμερα, ενώ η ένταση και η συχνότητά τους αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου. 

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, καύσωνας υπάρχει όταν η μέγιστη θερμοκρασία αγγίζει ή ξεπερνάει τους 39°C, η ελάχιστη είναι πάνω από 26°C, το θερμοκρασιακό εύρος είναι μικρό, οι άνεμοι ασθενείς και οι υψηλές θερμοκρασίες επικρατούν για τουλάχιστον 3 μέρες σε ευρεία γεωγραφική έκταση.

Πιο συγκεκριμένα οι συνθήκες καύσωνα περιλαμβάνουν:

– Υψηλές θερμοκρασίες: Οι θερμοκρασίες πάνω από τους 39 βαθμούς Κελσίου μπορούν να θεωρηθούν συνθήκες καύσωνα.

– Υψηλή υγρασία: Οι υψηλές επίπεδα υγρασίας, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες, δυσκολεύουν τον ιδρώτα να εξατμιστεί από το σώμα, δυσκολεύοντας την ψύξη του οργανισμού.

– Εκτεταμένη διάρκεια: Υψηλές θερμοκρασίες για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα επηρεάζουν το σώμα περισσότερο από απλή ζέστη, καθιστώντας τις συνθήκες πιο επικίνδυνες.

Αυτές οι συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν αφυδάτωση, θερμοπληξία και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας, ιδιαίτερα σε ευπαθείς ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και οι άνθρωποι με προβλήματα υγείας.

Πώς προστατευόμαστε σε περίπτωση κάυσωνα;

Συμβουλές προστασίας από τον καύσωνα:

• Πίνουμε άφθονα υγρά (νερό, χυμούς φρούτων ή λαχανικών).
• Αποφεύγουμε την κατανάλωση καφέ και αλκοόλ.
• Αποφεύγουμε την απ’ ευθείας έκθεση στον ήλιο και περιορίζουμε τις μετακινήσεις μας.
• Χρησιμοποιούμε, αν είναι εφικτό, κλιματιστικά ή ανεμιστήρα κατά τις θερμότερες ώρες της ημέρας.
• Φοράμε ελαφριά, άνετα και ανoιxτόxρωμα ρούχα, καθώς και καπέλο και γυαλιά ηλίου όταν
  κυκλοφορούμε σε εξωτερικούς χώρους.
• Κάνουμε πολλά, χλιαρά ντους κατά διάρκεια της ημέρας.
• Εάν ιδρώνουμε πολύ, μπορούμε να αυξήσουμε την κατανάλωση αλατιού, μόνο στην περίπτωση που δεν έχουμε κάποιο πρόβλημα.
• Τρώμε μικρά (σε ποσότητα) και ελαφρά γεύματα, δίνοντας έμφαση στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και περιορίζουμε τα «βαριά» φαγητά.
• Αποφεύγουμε τις βαριές χειρονακτικές εργασίες, ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία,
  άπνοια και μεγάλη υγρασία.
• Κλείνουμε τα εξωτερικά παράθυρα κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας και τα ανοίγουμε κατά
  τη διάρκεια της νύχτας.
• Δεν αφήνουμε ποτέ σε κλειστό αυτοκίνητο νήπια, ηλικιωμένους, κατοικίδια.

Γιατί συμβαίνουν οι καύσωνες;

Οι καύσωνες είναι πιο συνηθισμένοι το καλοκαίρι όταν αναπτύσσεται υψηλή πίεση σε μια περιοχή. Τα συστήματα υψηλής πίεσης κινούνται αργά και μπορούν να παραμείνουν σε μια περιοχή για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, όπως ημέρες ή εβδομάδες. 

Συνδέονται οι καύσωνες με την κλιματική αλλαγή;

Οι καύσωνες είναι ακραία καιρικά φαινόμενα, αλλά η έρευνα δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή κάνει αυτά τα γεγονότα πιο πιθανά. Πλέον είναι 30 φορές πιο πιθανό να συμβεί τώρα απ’ οτι πριν τη βιομηχανική επανάσταση λόγω της υψηλότερης συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα (αέριο του θερμοκηπίου) στην ατμόσφαιρα. Η θερμοκρασία της επιφάνειας της Γης έχει αυξηθεί κατά 1°C από την προβιομηχανική περίοδο (1850-1900).

Καύσωνες στην Ελλάδα:

Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, ο καύσωνας στην Ελλάδα συνδέεται με τη μεγάλης κλίμακας μεταφορά θερμών αερίων μαζών από τη βόρεια Αφρική (και, σπανιότερα, από τις περιοχές του τριγώνου ανατολικής Τουρκίας-Ιράκ-Συρίας) προς τη χώρα και συνήθως παρατηρείται σε περιόδους διακοπής των μελτεμιών. Επεισόδια καύσωνα παρατηρούνται ουσιαστικά από το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουνίου έως το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου.

Ας δούμε μερικά επειδόδια καύσωνα από το 1955 εως το 2021:

Ιούνιος:

• 1982: Νέα Φιλαδέλφια 44.6^ο C
• 2007: Νέα Φιλαδέλφια 47.5^ο C βαθμούς Κελσίου και καταστροφή μέρους της Πάρνηθας από πυρκαγιά

Ιούλιος:

• 1973: Λαμία 46.5^ο C
• 1977: Ελευσίνα 48^ο C. Ρεκόρ για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη
• 1987: Ελευσίνα 45^ο C. O φονικότερος καύσωνας στην ιστορία της χώρας λόγω εξαιρετικά μεγάλης χρονικής διάρκειας. >1.300 θάνατοι
• 1988: Νέα Φιλαδέλφια 45^ο C
• 1998: Νέα Φιλαδέλφια 44.6^ο C
• 2000: Λάρισα 45.4^ο C
• 2007: Άργος 46^ο C
• 2021: Λαγκαδάς 47.1^ο C. Ισχυρός καύσωνας διάρκειας 11 ημερών με εκτατεμένες πυρκαγιές στην Πελοπόννησο και την Εύβοια

Αύγουστος

• 1957: Αγρίνιο 44.8^ο C
• 1958: Τρίκαλα 47.2^ο C με περίπου 600 θανάτους
• 1994: Λαμία 44^ο C
• 2006: Άργος 44^ο C
• 2007: Άργος 42.4^ο C. Πυρκαγίες με θύματα σε Πελοπόννησο και Εύβοια

 

Καύσωνας ή καύμα στην αρχαία μυθολογία

Ψηφιδωτό δάπεδο με την απεικόνιση του Θέρους

Ο καύσωνας υπήρχε από την αρχαιότητα. Αυτές οι μέρες χαρακτηρίζονταν ως «καύμα». Με το χαρακτηρισμό αυτόν εννοούσαν εκείνη την περίοδο όπου ανέτειλε ο Σείριος μαζί με τον Ήλιο.

Η συγκεκριμένη περίοδος του καλοκαιριού περιγράφεται στις αρχαίες πηγές με αρκετά «μελανά χρώματα» και σχεδόν όλοι οι συγγραφείς συμφωνούν ότι η Ανατολή του Σειρίου φέρνει μαζί της κακοτυχία, αρρώστιες, δυσκολίες, δυστυχία και υψηλό πυρετό στους ανθρώπους.

Ο ποιητής Αλκαίος περιγράφει αυτές τις μέρες : «Δροσίστε τα πνευμόνια σας με κρασί, γιατί το αστέρι του Κυνός, ο Σείριος έρχεται τριγύρω. Η εποχή είναι δύσκολη και όλα διψούν κάτω από τη ζέστη και το τζιτζίκι τραγουδάει γλυκά κάτω από τα φύλλα…οι γυναίκες τότε είναι αρκετά μιαρές και οι άνδρες αδύναμοι, όσο ο Σείριος τσουρουφλίζει τα κεφάλια τους και τα γόνατά τους».

Ο συγγραφέας Απολλώνιος αλλά και ο Διόδωρος Σικελιώτης, περιγράφουν πως όταν ο Σείριος πλησίαζε σε τροχιά τις Κυκλάδες, τις κατέκαιγε με τα «κυνικά καύματα». Τα «κυνικά καύματα» είχαν ως αποτέλεσμα να στερεύουν οι πηγές, να μην φυσάει καθόλου δροσερός άνεμος και να προκαλούνται λοιμοί. 

Έτσι, λοιπόν, οι κάτοικοι των Κυκλάδων ζήτησαν τη βοήθεια του θεού Απόλλωνα και του μαντείου των Δελφών για να δώσει λύση στο πρόβλημά τους. Ο Απόλλωνας τους έδωσε χρησμό να καλέσουν τον θεό Αρισταίο.

Τα «σωτήρια» μελτέμια 

Ο Αρισταίος, πήρε εντολή από τον Απόλλωνα να φύγει από τη Φθία (Θεσσαλία) και να εγκατασταθεί στην Κέα. Όταν έφθασε στην Κέα πάνω στα βουνά του νησιού έχτισε βωμό προς τιμή του Ικμαίου Δία (ο Δίας της βροχής–υγρασίας) και θυσίασε σε αυτόν και τον Σείριο. Τότε, ο Δίας, έστειλε τα μελτέμια που έπνεαν για σαράντα μέρες. Αυτοί οι σωτήριοι για τις Κυκλάδες άνεμοι έσωσαν τους κατοίκους των νησιών από τα «κυνικά καύματα» και βοήθησαν σε κάθε πτυχή της ζωής τους.

Υπάρχουν οφέλη από ένα κύμα καύσωνα;

Η έκθεση στον Ήλιο, σε υγιείς ασφαλείς δόσεις – μπορεί να είναι πολύ καλή για τη σωματική και ψυχική μας υγεία, επομένως θα πρέπει να αξιοποιήσουμε στο έπακρο αυτόν τον χρόνο.

Απορρόφηση βιταμίνης D
Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη η οποία συνθέτεται στον οργανισμό κυρίως μέσω της επίδρασης της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου στο δέρμα μας. Βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού, στον έλεγχο του σακχάρου αλλά και στην πρόληψη άλλων σοβαρών παθήσεων όπως διαφόρων μορφών καρκίνου, σκλήρυνσης κατά πλάκας, ψυχιατρικών νόσων, υπέρτασης καθώς και άλλων ασθενειών.

Βελτιώνει τη διάθεσή σας
Το φως του ήλιου δεν εμποδίζει μόνο την απελευθέρωση σεροτονίνης, αλλά και άλλες ορμόνες, γνωστές ως ενδορφίνες. Αυτά συνδέονται με τη συνολική ηρεμία, την καταπολέμηση της κατάθλιψης και άρα τη ρύθμιση της όρεξης.

Μειώνει την αρτηριακή πίεση
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου διαπίστωσαν σε μια μελέτη ότι το μονοξείδιο του αζώτου, μια ένωση που βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, απελευθερώνεται στα αιμοφόρα αγγεία μόλις το φως του ήλιου αγγίξει το δέρμα. Αυτό το εύρημα ήταν εξέχον επειδή έδιωξε την ιδέα ότι το ηλιακό φως διεγείρει την παραγωγή βιταμίνης D. Μειώνοντας την αρτηριακή πίεση, το ηλιακό φως μειώνει επίσης τον κίνδυνο εγκεφαλικών και καρδιακών προσβολών. Με αυτόν τον τρόπο, η έκθεση στον ήλιο όχι μόνο βελτιώνει την υγεία των ανθρώπων αλλά παρατείνει τη ζωή τους.

Τις ημέρες καύσωνα προσπαθούμε να αποφεύγουμε την άμεση έκθεση στον Ήλιο για πάνω από λίγα λεπτά.

 

Και για τους δημιουργικούς μας φίλους ακολουθεί ένα βίντεο για DIY κλιματιστικό!

Μείνετε ενημερωμένοι για τις καιρικές συνθήκες κάθε ημέρας κάνοντας κλικ εδώ: https://weather2go.gr/

Επίσης μην ξεχάσεις να δεις τη live πρόγνωση της ομάδας του weather2go.gr

Περισσότερα σχετικά με το τι να φορέσετε για  αυτή την εβδομάδα εδώ:  “τι να φορέσω

σήμερα” της  Ματίνας Μπέρου .

Περισσότερα σχετικά με τον καιρό δες τον “ιδανικό καιρό για …” αυτή την εβδομάδα του Γιώργου Τσατραφύλλια.