Ελ Νίνιο (El Niño)

συντάχθηκε από  Μιχαλή Τούμπο (Φυσικός-Μετεωρολόγος)

Η προέλευση του ονόματος  Ελ Νίνιο , El Niño

Το El Niño αρχικά αναγνωρίστηκε από ψαράδες στα ανοικτά των ακτών της Νότιας Αμερικής ως η εμφάνιση ασυνήθιστα ζεστού νερού στον Ειρηνικό Ωκεανό, που εμφανίζεται κοντά στην αρχή του έτους. El Niño σημαίνει «το μικρό αγόρι» ή το παιδί του Χριστού στα Ισπανικά και χρησιμοποιήθηκε για την τάση του φαινομένου να εμφανίζεται γύρω στα Χριστούγεννα.

Τι είναι το El Niño

Σε κανονικές, εκτός El Niño, συνθήκες οι αληγείς άνεμοι φυσούν προς τα δυτικά κατά μήκος του Ισημερινού από τη Νότια Αμερική προς την Ασία στον τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό. Αυτοί οι άνεμοι συσσωρεύουν θερμά επιφανειακά νερά στα ανοιχτά της Ασίας και της Αυστραλίας με αποτέλεσμα η επιφάνεια της θάλασσας στην Ινδονησία να είναι περίπου 0,5 μέτρα υψηλότερη από ό,τι στον Ισημερινό στη Νότια Αμερική. Αυτή η κίνηση των θερμότερων νερών προς τα δυτικά αναγκάζει ψυχρότερα νερά από βαθύτερα στρώματα να ανεβαίνουν στην επιφάνεια στις ακτές του Εκουαδόρ, του Περού και της Χιλής με αποτέλεσμα η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας να είναι περίπου 8°C θερμότερη στα ανοικτά των ακτών της Ασίας από ό,τι στον ανατολικό Ειρηνικό.
Αυτό το πιο ψυχρό νερό της Νότιας Αμερικής είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, υποστηρίζοντας υψηλά επίπεδα πρωτογενούς παραγωγικότητας, ποικίλα θαλάσσια οικοσυστήματα και κυρίως αλιεία.Σύννεφα και βροχοπτώσεις εντοπίζονται στον ανερχόμενο αέρα πάνω από τα θερμότερα νερά κοντά στην Ασία, ενώ η περιοχή κατά μήκος των ακτών της Νότιας Αμερικής είναι σχετικά ξηρή.

Κατά τη διάρκεια ενός γεγονότος El Niño, οι αληγείς άνεμοι που πνέουν δυτικά εξασθενούν κατά μήκος του Ισημερινού. Οι επερχόμενες αλλαγές στην ατμοσφαιρική πίεση και την ταχύτητα του ανέμου αναγκάζουν τα θερμά επιφανειακά ύδατα να κινούνται ανατολικά κατά μήκος του Ισημερινού, από τον δυτικό Ειρηνικό έως τις ακτές της Νότιας Αμερικής. Αυτά τα θερμά επιφανειακά ύδατα βαθαίνουν το θερμοκλινές (το επίπεδο του βάθους των ωκεανών που χωρίζει τα ζεστά επιφανειακά ύδατα από τα ψυχρότερα νερά από κάτω) και έτσι αυτό το παχύ στρώμα ζεστού νερού δεν επιτρέπει την ανάδευση των υδάτων από τα κατώτερα στρώματα. Χωρίς άνοδο κρύου νερού πλούσιου σε θρεπτικά συστατικά, η ευφωτική ζώνη του ανατολικού Ειρηνικού δεν μπορεί πλέον να υποστηρίξει ομαλά το παραγωγικό παράκτιο οικοσύστημά της. Οι πληθυσμοί των ψαριών πεθαίνουν ή μεταναστεύουν έχοντας καταστροφικές επιπτώσεις στις οικονομίες του Εκουαδόρ και του Περού.Οι βροχοπτώσεις ακολουθούν το ζεστό νερό προς τα ανατολικά, προκαλώντας πλημμύρες στο Περού και ξηρασία στην Ινδονησία και την Αυστραλία.Τα γεγονότα El Niño συμβαίνουν ακανόνιστα σε μεσοδιαστήματα δύο έως επτά ετών, χωρίς ωστόσονα είναι ένας κανονικός κύκλος, ούτε προβλέψιμος με την έννοια που είναι οι παλίρροιες των ωκεανών.Το El Niño είναι η «θερμή φάση» ενός μεγαλύτερου φαινομένου που ονομάζεται El Niño-Southern Oscillation (ENSO).

Τι είναι το La Niña

Το La Niña, η «ψυχρή φάση» του ENSO, είναι ένα φαινόμενο που περιγράφει την ασυνήθιστη ψύξη των επιφανειακών υδάτων της περιοχής. Συχνά διαρκεί περισσότερο από το El Niño ενώ μερικές φορές επιμένει ή επαναλαμβάνεται για δύο ή περισσότερα χρόνια. Κατά τη διάρκεια της περιόδου La Niña, η επιφανειακή θαλάσσια θερμοκρασία κατά μήκος του ανατολικού τμήματος του κεντρικού Ειρηνικού Ωκεανού είναι 3-5°C χαμηλότερη από τις κλιματολογικές τιμές. Το El Niño και το La Niña θεωρούνται το ωκεάνιο τμήμα του ENSO και για την ανάπτυξή του χρειάζεται η αλληλεπίδραση ατμόσφαιρας και ωκεανού.

Πως ορίζονται τα γεγονότα El Niño και La Niña;

Οι πιο ευρέως χρησιμοποιούμενοι ορισμοί του El Niño και του La Niña περιλαμβάνουν τις θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσαςσε όλο τον ανατολικό τροπικό Ειρηνικό (βλ. χάρτη παρακάτω). Για να χαρακτηριστεί ένα γεγονός El Niño, σύμφωνα με τον ορισμό που χρησιμοποιείται από την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA), η επιφανειακή θαλάσσια θερμοκρασία πρέπει να παραμείνει στους 0,5°C ή πάνω από τους 0,5°C από τις κλιματολογικές τιμές για τουλάχιστον τρεις μήνες στην περιοχή με την ένδειξη Niño 3.4. Σε ένα “μέτριας” έντασης συμβάν οι τιμές διατηρούνται στον 1,0°C ή πάνω από αυτό ενώ σε ένα “ισχυρό” συμβάν 1,5°C ή περισσότερο. Μερικές φορές ο όρος «Συνθήκες El Niño» χρησιμοποιείται όταν οι μετρήσεις της επιφανειακής θερμοκρασίες έχουν φτάσει στο κατώφλι αλλά όχι για αρκετό καιρό ώστε να χαρακτηριστούν ως γεγονός El Niño. Η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας, που υπολογίζεται κατά μέσο όρο στις παρακάτω περιοχές, χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση και τη διάγνωση των συνθηκών El Niño και La Niña με την περιοχή Niño 3.4 χρησιμοποιείται πιο συχνά. Οι ορισμοί για το La Niña είναι οι ίδιοι εκείνους του El Niño, με τη διαφορά ότι οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας είναι κάτω από το μέσο όρο αντίστοιχα.

Πώς επηρεάζουν τον καιρό στον υπόλοιπο κόσμο το El Niño και το La Niña;

Κατά τη διάρκεια ενός γεγονότος El Niño, καθώς τα ζεστά επιφανειακά ύδατα στον Ειρηνικό μετατοπίζονται χιλιάδες χιλιόμετρα ανατολικά από τη συνήθη θέση τους, οι βροχές και οι καταιγίδες που δημιουργούνται πάνω από αυτά αλλάζουν επίσης θέση. Αυτές οι επίμονες ζώνες ανόδου και βύθισης αέρα μπορούν να μετατοπιστούν σε νέες τοποθεσίες για μήνες, προκαλώντας παρατεταμένες υγρές ή ξηρές συνθήκες και σχετικές ανωμαλίες στη θέρμανση της ατμόσφαιρας. Με τη σειρά της, αυτή η ανώμαλη θέρμανση δημιουργεί κύματα πλανητικής κλίμακας στην ατμόσφαιρα που εκτείνονται αρκετά μακριά από την περιοχή. Οι αλληλεπιδράσεις αυτέςονομάζονται «τηλεσυνδέσεις»,δηλαδή μεγάλης κλίμακας, μακροχρόνιες αλλαγές στην ατμοσφαιρική κυκλοφορία που μπορεί να επηρεάσουν μεγάλο μέρος του πλανήτη. Τα φαινόμενα εκτείνονται σε όλο το χείλος του Ειρηνικού, σε μεγάλα τμήματα της Βόρειας Αμερικής, στην ανατολική Αφρική και σε άλλες περιοχές. Για παράδειγμα, ο αεροχείμαρρος πάνω από τον Ειρηνικό μετακινείται νοτιότερα και ανατολικότερα φέρνοντας υγρότερο καιρό σε Νότιες Η.Π.Α. και κόλπο του Μεξικού ενώ οι τροπικές περιοχές όπως νοτιοανατολική Ασία, Αυστραλία και κεντρική Αφρική βιώνουν πιο ξηρές συνθήκες. Το La Niña φέρνει ένα διαφορετικό σύνολο τηλεσυνδέσεων σε αυτές και σε άλλες περιοχές, με ορισμένες αλλά όχι όλες τις επιπτώσεις περίπου αντίθετες με αυτές του El Niño.

Πως επηρεάζουν το El Niño και το La Niña την παγκόσμια θερμοκρασία;

Κατά τη διάρκεια του El Niño, μια βαθιά λίμνη ζεστού νερού που συνήθως περιορίζεται στον δυτικό τροπικό Ειρηνικό αντικαθίσταται από μια πολύ μεγαλύτερη, πιο ρηχή λίμνη ζεστού νερού που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος ή όλο τον τροπικό Ειρηνικό. Αυτή η διευρυμένη ζώνη των θερμών θερμοκρασιών της επιφάνειας της θάλασσας επιτρέπει τη μεταφορά περισσότερης θερμότητας από τον ωκεανό στην ατμόσφαιρα για μήνες. Ως αποτέλεσμα, οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες συχνά αυξάνονται κατά μερικά δέκατα βαθμών της κλίμακας Κελσίου κατά τα τελευταία στάδια ενός ισχυρού γεγονότος El Niño. Αντίθετα, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες μπορεί να μειωθούν κατά παρόμοια ποσότητα κατά τη διάρκεια εκδήλωσης ενός γεγονότος La Niña, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.

Παρακολούθηση και πρόγνωση του El Niño.

Επιστήμονες, κυβερνήσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) συλλέγουν δεδομένα για το El Niño χρησιμοποιώντας μια σειρά τεχνολογιών. Η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA), για παράδειγμα, υποστηρίζει ένα δίκτυο από επιστημονικές σημαδούρες. Αυτές οι σημαδούρες μετρούν τις θερμοκρασίες των ωκεανών και του αέρα, τα ρεύματα, τους ανέμους και την υγρασία. Οι σημαδούρες βρίσκονται σε περίπου 70 τοποθεσίες στον νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, από τα νησιά Γκαλαπάγκος μέχρι την Αυστραλία.Αυτές οι σημαδούρες μεταδίδουν καθημερινά δεδομένα σε ερευνητές και μετεωρολόγους σε όλο τον κόσμο. Χρησιμοποιώντας δεδομένα από τις σημαδούρες σε συνδυασμό μετις δορυφορικές εικόνες, οι επιστήμονες είναι σε θέση να προβλέψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το El Niño και να οπτικοποιήσουν την ανάπτυξη και την επίδρασή του σε όλο τον κόσμο.

Σήμερα, ένας μεγάλος αριθμός από υπολογιστικά μοντέλα ανά τον κόσμο χρησιμοποιούν τρέχουσες ωκεάνιες θερμοκρασίες και ατμοσφαιρικές συνθήκες για να προσδιορίσουν την κατάσταση του ENSO ώστε να προβλέψουν την μελλοντική εξέλιξή του τον επόμενο χρόνο ή και παραπάνω. Οι προγνώστες αναλύουν διαφορετικά μοντέλα πολλαπλών προγνώσεων, εξετάζοντας λεπτομερώς που τα μοντέλα συμφωνούν ή διαφωνούν, προκειμένου να εξάγουν πρόγνωση για το El Niño και το La Niña.

Μείνετε ενημερωμένοι για τις καιρικές συνθήκες κάθε ημέρας κάνοντας κλικ εδώ: https://weather2go.gr/

Επίσης μην ξεχάσεις να δεις τη live πρόγνωση της ομάδας του weather2go.gr

Περισσότερα σχετικά με το τι να φορέσετε για  αυτή την εβδομάδα εδώ:  “τι να φορέσω

σήμερα” της  Ματίνας Μπέρου .

Περισσότερα σχετικά με τον καιρό δες τον “ιδανικό καιρό για …” αυτή την εβδομάδα του Γιώργου Τσατραφύλλια.